Brieven uit Berlijn. 2.

Nee, o nee met mijn uitspraak probeer ik helemaal niet de agressor te rechtvaardigen
hoe kom je daarbij? Ik maak eigenlijk een vergelijk met de concentratiekampen in Rusland,
Goelags, waar de gevangen onder zware omstandigheden van koude in Siberië gedwongen
werden tot dwangarbeid waaraan tijdens alleen al het Stalin regime bijna 3 miljoen mensen
door honger en uitputting overleden. Vrouwen vaak ook nog slachtoffer werden van groeps-
verkrachtingen. Dus een lijdensweg van jaren ondergingen
om uiteindelijk toch op een verschrikkelijke manier te sterven. In die zin hadden de Nazi’s
aanvankelijk ook concentratiekampen en getto’s waarvan de beroemdste of beruchtste
getto in Warschau was. In ’42 tijdens de Wannsee Conferentie bedachten de Nazi’s
“die Entlösung” van het Joden “vraagstuk” door de Joodse mensen op een “snelle”
methode te vermoorden. En nee daarmee stel ik het vermoorden van mensen op zich niet
als human maar juist de manier waarop dit gebeurde. Het humane binnen het inhumane.
Dát is nu juist het moeilijke aan mijn gedachten gang. Kan iets ethisch zijn binnen het
onethische? Maar daarmee rechtvaardig ik zeer zeker niet hun daden. Dit is tevens het
antwoord op jouw vraag over mijn opa en de Japanners.

(Wordt vervolgt).